झापा।
पूर्वी नेपालबाट जागिर खोज्न काठमाडौं आएका बेला उनलाई साथीहरूले ‘पेपर म्यारिज’ अर्थात् देखावटी विवाह गरेर कोरिया गए टन्न कमाइ हुने बताए ।
जागिर नपाइरहेका बेला उनलाई पनि साथीहरूको सल्लाह ठीकै लाग्यो । मध्यस्थकर्ताले आकर्षक जागिर र कमाइ हुने लोभ देखाएपछि र सँगै बस्नु नपर्ने आश्वासन दिएपछि उनी छ लाख रूपैयाँ तिर्न तयार भइन् । आफूभन्दा १० वर्ष जेठो कोरियाली नागरिकसँग कागजी विवाह गरी त्यसकै आधारमा ‘पारिवारिक भिसा’ मा उनी कोरिया पुगिन् ।
तर, त्यहाँ न उनले स्वतन्त्र रूपमा काम गर्न पाइँन् न त कागजपत्रका लागि मात्र भनेर बनाइएका श्रीमान्बाट छुटकारा नै । दलालले उनलाई विवाह बहाना मात्र भएको र कोरिया पुगेपछि आफ्नै हिसाबले काम गर्न सकिने लोभ देखाएका थिए ।
तर ती पुरुषले पटक–पटक बलात्कार गर्ने र घरमै बन्दी बनाउने प्रयास गरेपछि कोरियास्थित नेपाली दूतावास र केही मानवाधिकारवादी संस्थाको पहलमा नेपाल फर्केको उनी बताउँछिन् । उनले भनिन्– उसले तिमीलाई मैले कानूनी रूपमै बिहे गरेर ल्याएकाले मसँग बस्नैपर्छ भन्दै प्रहरी बोलाएर पक्रायो । मैले सम्बन्धविच्छेद मागेँ र मानव अधिकारवादीलाई गुहारेँ ।
उनी त एउटी प्रतिनिधिपात्र मात्र हुन् । प्रत्येक वर्ष विवाहको बहानामा कोरिया जाने र त्यहाँ पुगेर समस्यामा पर्ने महिलाहरूको संख्या धेरै रहेको उनको उद्धारमा संलग्न भएका व्यक्तिहरू बताउँछन् । केही वर्षअघि काठमाडौंमा सञ्चालित ‘म्यारिज ब्युरो’ भनिने विवाह गराइदिने कम्पनीका सञ्चालकलाई यस्तै कार्यमा संलग्न भएको भन्दै प्रहरीले पक्राउ समेत गरेको थियो । तर, त्यसपछि पनि लुकीचोरी यस्तो काम भने भइरहेको बताइन्छ ।
यसरी कोरिया जाने नेपाली महिलाले शारीरिक र मानसिक यातना पाउने गरेको कोरियामै बसोबास गर्दै आएकी र पीडितको उद्धारमा समेत संलग्न रहेकी लक्ष्मी गुरुङ बताउँछिन् । उनका अनुसार २०–२२ वर्षका नेपाली युवतीहरू ५० वर्षमाथिका कोरियाली पुरुषको रोजाइमा पर्ने गरेका छन् ।
कोरियाली पुरुषले नेपाली युवतीसँग विवाह गर्न दलाललाई ठूलो रकम तिर्ने गरेकाले नेपाली युवतीलाई सजिलै छुटकारा नदिने बताइन्छ । केही वर्षअघि एक नेपाली युवतीलाई कोरियाली श्रीमान् आफैंले बेचेको फेला पारिएपछि नेपाल पठाइएको उनले बताइन् । कतिपयलाई भने नेपाली महिलाहरूले नै चलाएका आश्रयगृहमा राखेर नेपाल फर्काइएको गुरुङले जानकारी दिइन् ।
नेपाल प्रहरीका अधिकारीहरूका अनुसार पनि केही वर्षयता मानव बेचबिखनको प्रकृति परिवर्तन भएको छ । विवाहको बहानामा महिलालाई कोरिया र चीन पठाउने कार्यले पनि मानव बेचबिखनको रूप लिएको उनीहरू बताउँछन् । यस्तो कार्यमा संलग्नलाई कारबाही अघि बढाएपछि त्यसमा केही कमी आएको नेपाल प्रहरी केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरोका प्रहरी उपरीक्षक कृष्णहरि शर्माको दाबी छ ।
उनले भने– पहिले म्यारिज नै गर्ने भनेर बकाइदा विज्ञापन गरिएको थियो, त्यसरी लगिएको पनि भेटियो । हामीले पठाउने मान्छेहरूलाई मुद्दा चलायौँ, त्यसपछि केही कम भएको छ । तर सबै घटना प्रहरीसम्म पुग्दैनन् ।
कोरिया र चीनस्थित नेपाली दूतावासका अधिकारीहरूले पनि विवाहको बहानामा नेपाली महिलाहरू त्यता पठाइने गरेको पुष्टि गरेका छन् । उनीहरूले यसरी विवाह गरेर जानेमध्ये कतिपय महिला समस्यामा समेत परेको बताएका छन् । धेरै नेपाली महिला समस्यामा परेको गुनासो आएपछि दूतावासले नेपाली नागरिकसँग विवाह गर्ने प्रक्रियामा कडाइ गरेको कोरियास्थित नेपाली दूतावासका नियोग उपप्रमुख किरण शाक्यले बताए । उनले भने– कागजातहरूमा कडिकडाउ गरेका छौँ ।
सबै कागजातहरू नेपाल पठाएर प्रमाणित गर्ने गरेका छौँ । शाक्यका अनुसार नेपालबाट हालसम्म एक हजारभन्दा बढी नेपाली महिलाहरूले कोरियाली नागरिकसँग विवाह गरिसकेका छन् ।
यसैगरी करिब दुई सय पुरुषहरूले समेत कोरियाली महिलासँग विवाह गरेको उनले बताए । कोरियालीसँग विवाह गर्नेहरू सबै समस्यामा नै पर्छन् भन्ने नरहेको उनी बताउँछन् । नेपाल प्रहरीका अनुसार गएको पाँच वर्षमा नक्कली विवाहमार्फत मानव बेचबिखन भएका ४५ वटा घटनामा मुद्दा चलाइएको छ । तर, अधिकांश यस्ता घटना मुद्दाको तहसम्म नपुग्ने प्रहरी अधिकारीहरू बताउँछन् ।
कागजपत्रमा कडाइ गरिए पनि अझै नेपालबाट विवाहको बहानामा चीन र कोरियामा महिलालाई पठाउने क्रम नरोकिएको स्वयम् सरकारी अधिकारीहरू नै स्वीकार्छन् ।
कोरिया र चीनमा नेपालसहित भियतनाम, क्याम्बोडिया, फिलिपिन्सजस्ता देशहरूबाट समेत विवाहका बहानामा महिलालाई लगेर दासको जस्तो व्यवहार गर्ने गरिएको विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय अधिकारवादी संस्थाका प्रतिवेदनहरूले समेत औँल्याउने गरेका छन् ।
विवाहको बहानामा यसरी महिलालाई विदेश पठाउने प्रवृत्तिलाई मानव बेचबिखनकै अर्को स्वरूपका रूपमा हेरिनुपर्ने सरकारी अधिकारी र अधिकारवादीहरूको भनाइ छ । वीवीसी
