झापा । इस्लाम धर्म, जसका अनुयायीलाई मुसलमान भनिन्छ, विश्वका प्रमुख धर्ममध्ये दोस्रो ठूलो धर्मका रूपमा रहेको छ। करिब १.९ अर्ब मुस्लिम विश्वका ५० भन्दा बढी देशमा बहुमतका साथ बसोबास गर्छन्।
सन् ७औं शताब्दीमा साउदी अरेबियाको मक्का शहरमा पैगम्बर मोहम्मद मार्फत सुरु भएको इस्लामको अर्थ अरबी भाषामा ‘शान्ति’ र ‘आज्ञापालन’ हो। यस धर्मको मुख्य सन्देश एक ईश्वर अल्लाहको उपासना, सत्य, ईमानदारी, न्याय र मानव जाति बीच समानताको पक्षमा केन्द्रित छ।
इस्लामका पाँच आधारभूत स्तम्भहरूमा शहादा (ईश्वर र मोहम्मदको स्वीकारोक्ति), सलात (दिनमा ५ पटक प्रार्थना), जकात (गरिबलाई दान), सौम (रमजान महिनामा उपवास) र हज (मक्का तीर्थयात्रा) पर्छन्।
इस्लामको पवित्र ग्रन्थ कुरानमा भ्रूण विकासका चरण, ब्रह्माण्डको विस्तार, पानीबाट जीवको उत्पत्ति लगायतका विषय उल्लेख छन्, जसलाई कतिपय वैज्ञानिक तथ्यहरूसँग मेल खाने दाबी गरिन्छ। यद्यपि, विज्ञहरूको भनाइमा कुरान विज्ञानको पुस्तक नभई धार्मिक मार्गदर्शनको ग्रन्थ हो, जसका केही कुरा आधुनिक विज्ञानसँग प्रत्यक्ष प्रमाणित गर्न कठिन हुन्छन्।
इन्डोनेशिया, पाकिस्तान, भारत, बंगलादेश, नाइजेरिया, इजिप्ट, टर्की, इरान र साउदी अरेबिया मुस्लिम बहुमत भएका प्रमुख देशहरू हुन्।
नेपालमा मुस्लिम जनसंख्या पाँच प्रतिशतभन्दा बढी, ऐतिहासिक मस्जिदहरू सांस्कृतिक सम्पदा
नेपालको पछिल्लो जनगणना (२०२१) अनुसार देशभर करिब १४ लाख ८३ हजार मुस्लिम धर्मावलम्बी बसोबास गर्छन्, जुन कुल जनसंख्याको करिब ५.०९ प्रतिशत हो। यसले २०११ को जनगणनामा देखिएको ४.३९ प्रतिशतको तुलनामा उल्लेख्य वृद्धि देखाएको छ।
मुस्लिम समुदायको करिब ८० प्रतिशत जनसंख्या तराईका बारा, पर्सा, रौतहट, बर्दिया, बैंके, सुन्सरी, सप्तरी, सिराहा लगायत जिल्लामा केन्द्रित छ भने राजधानी काठमाडौंमा मात्रै २१ हजारभन्दा बढी मुस्लिम बसोबास गर्छन्। मधेसी मुस्लिम, काश्मिरी मुस्लिम र तिब्बती मुस्लिम गरी समुदायगत विविधता रहेको नेपालमा मुस्लिमहरू सामाजिक, व्यावसायिक र सांस्कृतिक क्षेत्रमा सक्रिय छन्।
नेपालका मुस्लिमहरूका लागि धार्मिक, ऐतिहासिक र सांस्कृतिक दृष्टिले महत्वपूर्ण मस्जिदहरू देशभर फैलिएका छन्। काठमाडौंस्थित पञ्च काश्मिरी तकिया मस्जिद (काश्मिरी मस्जिद) करिब १५औं शताब्दीमा निर्माण भएको नेपालको सबैभन्दा पुरानो मस्जिदमध्ये एक हो। यसबाहेक काठमाडौंको जमे मस्जिद, गोर्खाको जमा मस्जिद, भैरहवाको रहमानिया मस्जिद, विराटनगरको ग्यानवाली मस्जिद र नेपालगञ्जको जमातुल्ला मस्जिद मुस्लिम समुदायका प्रमुख धार्मिक स्थल मानिन्छन्।
यी मस्जिदहरू केवल धार्मिक आस्था मात्र नभई सांस्कृतिक सम्पदा र ऐतिहासिक धरोहरका रूपमा पनि संरक्षणयोग्य छन्। स्थानीय मुस्लिम समुदायले यी स्थलहरूलाई धार्मिक शिक्षाको केन्द्र र सामाजिक एकताको प्रतीकका रूपमा उपयोग गर्दै आएका छन्।
