गुल्मी

हरेक विद्यालयमा क्रम मिलाएर विद्यार्थीहरूको रोल नम्बर कायम गरिन्छ । कुनै विद्यालयमा योग्यताको आधारमा रोल नम्बरको क्रम मिलाइन्छ । कुनै विद्यालयमा चाहिँ वर्णमालाको क्रम अनुसार रोल नम्बर कायम गरिन्छ । यही रोल नम्बर विद्यालयमा विद्यार्थीको परिचय हो । बिहानै १० बज्नेबित्तिकै विद्यार्थीहरू आफूलाई दिइएको परिचय अनुसार विद्यालयमा हाजिरी जनाउँछन् ।

तर गुल्मीको एउटा विद्यालयमा चार दशकदेखि एउटा रोल नम्बर छैन । सदरमुकाम तम्घासको महेन्द्र उच्च माध्यमिक विद्यालयको कक्षा ९ मा रोल नम्बर १३ नलेखेको अहिले ४० वर्ष पुगेको छ । विद्यालयको कक्षा ९ मा पढ्ने विद्यार्थीहरूले रोल नम्बर १३ सुनेका छैनन् । विद्यार्थीहरू मात्र होइन, शिक्षकहरू पनि रोल नम्बर १३ बाट निकै टाढा छन् ।

विद्यार्थी र शिक्षक रोल नम्बर १३ नभन्नेमा अभ्यस्त भइसकेका छन् । विद्यालयका शिक्षक कृष्ण कार्कीले आफू सो नम्बर १३ नभन्न अभ्यस्त भएको बताउँछन् । २०५९ सालमा सो विद्यालयमा पढाउन शुरु गरेर २०६० सालदेखि कक्षा ९ को कक्षा शिक्षकको भूमिकामा काम गरिरहेका उनले हरेक दिन हाजिरी गराउँछन् तर रोल नम्बर १३ उनले झुक्किएर पनि उच्चारण गर्दैनन् ।

‘अब त अरू कक्षामा हाजिरी गर्दा झुक्किन्छु होला,’ उनले संकोच व्यक्त गरे । सोही कारणले उनले आफू सो विद्यालयमा रहुन्जेल आफूलाई अर्को कक्षाको कक्षाशिक्षक नबनाउन अनुरोध समेत गरेका छन् ।

‘कहिलेकाहीँ अर्को कक्षामा हाजिर गर्नुपर्दा निकै असहज लाग्छ,’ उनी भन्छन्, ‘रोल नम्बर १३ नभन्ने बानी परिसकेको छ ।’ विद्यालयका शिक्षक तथा विद्यार्थीलाई रोल नम्बर १३ देखि टाढा बस्नुपरेको २०३२ सालदेखि हो । चालीस वर्षसम्म सो विद्यालयको कक्षा ९ मा रोल नम्बर १३ लेखिएको छैन ।

रोल नम्बर १३ नलेख्नको लागि कुनै नियम बनाइएको पनि होइन । तर शिक्षक विद्यार्थी तथा अभिभावकहरू नजानिँदो तरिकाले रोल नम्बर १३ बाट टाढै छन् । ‘कुनै पनि अभिभावक र विद्यार्थीले रोल नम्बर १३ मा भर्ना गरिदिन विद्यालयलाई अनुरोध पनि गरेका छैनन्,’ विद्यालयका अर्का एक शिक्षकले भने, ‘विद्यालयले त भर्ना गर्दै गर्दैन । कक्षा ९ को रोल नं १३ सधैं खाली हुन्छ ।’ सो कक्षामा रोल नम्बर १२ पछि एकैपटक १४ आउँछ ।

किन लेखिएन रोल नम्बर १३ ?
सो विद्यालयमा भर्ना भई कक्षा ९ मा अध्ययन गर्ने १३ रोल नम्बर भएका बालबालिकाको विभिन्न समयमा मृत्यु भएका कारणले विद्यालयले नै रोल नम्बर १३ लेख्न छोडेको हो ।