अछाम,
मातृ तथा नवजात शिशुको स्वास्थ्य अवस्थामा क्रमशः सुधार हुँदै गएको छ । विगतका वर्षमा वर्षेनी थुप्रो सङ्ख्यामा गर्भवती तथा सुत्केरी आमा र नवजात शिशुको अकालमै मृत्यु हुने गरेको भएपनि त्यसमा क्रमशः सुधार हुँदै आएको पाइएको छ ।
जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय अछामकाअनुसार चालु आवको हालसम्म स्वास्थ्य संस्थामा आएकामध्ये एउटा पनि गर्भवती, सुत्केरी आमा तथा नवजात शिशुले ज्यान गुमाउनु परेको छैन । आव ०७२÷७३ मा मात्र अछाममा १३ गर्भवती महिलाा तथा १३ जना नै नवजात शिशुले ज्यान गुमाउनु परेको तथ्यांक जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय अछामसँग छ । ज्यान गुमाउने सबै नवजात शिशु २८ दिन भित्रका हुन् । ती सबैकोे मृत्यु उपचारका क्रममा स्वास्थ्य संस्थामा भएका छन् । ज्यान गुमाउने १३ गर्भवती महिलाको मृत्यु भने घरमै भएको जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालयले जनाएको छ ।
नियमित गर्भ जाँच, स्वास्थ्य संस्थामा सुत्केरी गराउने, नियमित खोप र सरसफाइ लगायतका विषयमा महिलाहरुमा चेतना वृद्धि भएकाले मातृ तथा नवजात शिशुको मृत्युदरमा कमी आएको छ, जिल्ला जनस्वास्थ्य अधिकृत झनक ढुंगानाले भन्नुभयो – स्वास्थ्य सम्बन्धी महिलामा बढ्दो चेतना र तालिम प्राप्त स्वास्थ्यकर्मीबाट सुत्केरी गराउने तथा सुत्केरी पछिको नियमित स्वास्थ्य परीक्षण गराउने दर भएको वृद्धिका कारण मातृ तथा नवजात शिशुको मृत्युदरमा कमी आएको हो ।
सरकारले आमा तथा नवजात शिशुको ज्यान जोगाउने उद्देश्यले स्वास्थ्यसम्बन्धी विभिन्न कार्यक्रम प्राथमिकताका साथ सञ्चालन गरेका कारणले मातृ तथा नवजात शिशु मृत्युदर घटाउनमा ठूलो योगदान पुगेको बताउँदै जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय अछामका प्रमुख शरदचन्द्र बरालले भन्नुभयो – “स्वास्थ्य सम्बन्धी नियमित कार्यक्रमसँगै बहुक्षेत्रीय पोषण योजना र सुनौला हजार दिन सञ्चार अभियानलाई सरकारले विशेष प्राथमिकतामा राखेर सञ्चालन गरेका कारण मातृ तथा नवजात शिशु मृत्युदर घटाउनमा सहयोग ठूलो पु¥याएको छ ।”
सुनौला हजार दिनका आमाको चेतना स्तर वृद्धिसँगै पोषणयुक्त स्थानीय खानालाई प्रोत्साहन गर्न आमा समूहको बैठकमा जाउलो प्रदर्शनका साथै त्यस अवधिमा कुन कुन परिकार कसरी खाने भन्ने बारेमा समेत आमालाई जानकारी गराउने गरिएको जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयका पोषण कार्यक्रम संयोजक प्रभुनाथ देवकोटाले जानकारी दिनुभयो । यसले गर्दा आमा र बच्चाको पोषणमा सुधार ल्याउन निकै मद्दत पुगेको उहाँले बताउनुभयो । “गर्भवती तथा सुत्केरी अवस्थामा अरू समयको भन्दा झन् बढी पोषिला खानेकुरा खानुपर्ने रहेछ हामी त बिस्तारै बुझ्दैछौँ”, तुर्माखाद–४ की चन्द्रा विकले भन्नुभयो, “सासू–ससुराले बच्चा बिरामी हुन्छ भनेर सुक्खा खाना खुवाउन लगाए त्यसैले हामी कमजोरी पनि भयौँ ।”
तुर्माखाद–४ की महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविका अम्बिका बिसीले पहिलेको भन्दा अहिले गर्भवती र सुत्केरी आमाको स्वास्थ्यमा निकै सुधार भएको बताउनुभयो । आमा तथा बच्चाको पोषण अवस्थामा सुधार ल्याउन जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय, शिक्षा, कृषि, पशु, महिला तथा बालबालिका र खानेपानी कार्यालयलगायतले सुनौला हजार दिन भित्रका महिलालाई लक्षित गरी विभिन्न क्रियाकलाप सञ्चालन गर्दै आएको छ ।
शिक्षा, स्वास्थ्य, महिला तथा बालबालिका कार्यालयले पोषणबारे सचेतना फैलाउने तथा कृषि, पशु, खानेपानी लगायतका कार्यालयले पोषिला खाद्य वस्तु वितरण गर्दै आएका छन् । सुनौला हजार दिनका महिलालाई कुखुरा, बाख्रापालन, तरकारी खेतीमा पनि सहयोग गरिँदै आएको छ । जसले गर्दा कुपोषणको दर घटाउन निकै मद्दत पुगेको जनस्वास्थ्य अधिकृत झनक ढुंगानाले बताउनुभयो ।
