इलाम,
मूल्य बढ्ला र बेचौँला भनेर उत्पादन गरेर राखेको कुचोको भाउ नबढेपछि किसान चिन्तित बनेका छन् । मूल्यमा कमी आएपछि अहिले उनीहरु आफैँले कुचो प्रशोधन गरेर बेच्न थालेका छन् । सामान्यतया बढार्न (फोहर सफा गर्न) प्रयोग गरिने कुचो किसानले आफँै घरमा बाटेर बिक्रीका लागि लैजान थालेका छन् ।
बजारमा प्रयोगकर्ताले सोझै किन्ने भएकाले किसानले उचित मूल्य पाउने गरेका छन् । तर बजारमा बिक्री गर्दा कम मूल्य पाउने गरेको रोङ गाउँपालिका–६ का दीपक प्रधानले बताउनुभयो । प्रधानका अनुसार अहिले कुचो झापाको धुलाबारीमा प्रतिकिलो रु ४० मा बिक्री हुने गरेको भए पनि किसानले बाटेर लैजाँदा एउटा कुचोको रु ३० मा पर्छ । एक किलोको छवटा कुचो बनाउन सकिन्छ । गत वर्ष रु १०० प्रतिकिलोसम्ममा बिक्री भएकोे कुचो हाल प्रतिकिलो रु ४० सम्ममा किनबेच भइरहेको छ ।
कुचोलाई बाटेर आकर्षक बनाई भारतीय बजार, झापाका विभिन्न बजार तथा काठमाडौँसम्म पठाउने गरेको देव प्रधान बताउनुहुन्छ । जिल्लाका प्रायः सबै स्थानमा रोपिएको अम्रिसो पहिलापहिला घाँसको लागिमात्र प्रयोग हुने भएको भए पनि पछिल्लो समयमा फूलसमेत कुचोको रुपमा बिक्री हुने गरेको छ ।
अम्रिसोलाई घाँसको रुपमा खेती गर्ने गरेका मध्य पहाडको किसानलाई कुचोको मूल्यमा आएको कमीले प्रभाव नपर्ने भए पनि कुचोमा नै आश्रित बनेका इलामका किसान कुचोको मूल्यमा कमी आएपछि निराश बनेका छन् । प्रायः घर बढार्न सरसफाइ र निर्माणमा प्रयोग हुने कुचो स्वदेशमा मात्रै हैन भारत, बंगलादेशलगायत मुलुकमा समेत निर्यात हुने गरेको छ ।
जिल्लाको समाल्बुङ, जिर्मले, इरौँटार, कोल्बुङ, पञ्चकन्या, साकफारा, गोदक, मंगलबारेलगायत गाउँमा कुचो बनाइन्छ । इलाममा गत वर्ष ५१८९.४ हेक्टर क्षेत्रफलमा अम्रिसो खेती गरिएको थियो । अम्रिसोबाट कुल ५१ हजार ६०३ मेट्रिक टन कुचो उत्पादन भएको जिल्ला कृषि विकास कार्यालयको तथ्यांकमा उल्लेख छ ।
