राजविराज – यही असोज ११ र १२ गते अविरल वर्षासँगैको बाढीका कारण सप्तरीको विभिन्न गाउँमा केराखेती नष्ट हुँदा किसान मारमा परेका छन्। भारदहमा मात्रै ५०० बिघामा केराखेती बाढीले नष्ट गरेको छ।
बाढीले फलेको केरा खेतमै डुब्नुका साथै ढलेर नष्ट भएको थियो। यसबाट व्यावसायिकरूपमा केराखेती गर्दै आएका किसान मर्कामा परेका छन्। बिक्री गर्ने समयमा आएको बाढीका कारण केराखेती गर्ने किसानलाई लाखौँ रुपैयाँ घाटा भएको छ। हनुमाननगर कङ्कालिनी नगरपालिका-१ भलुवाका विलक्षण खंग १० कट्ठामा लगाएको केराखेती कोशी नदीको बाढीले नष्ट गरेपछि लाखौँ रुपैयाँको घाटा बेहोर्नुपरेको बताउछन्।
‘मैले १० कट्ठा जमिनमा करिब २०० केराका बोट लगाएको थिए, बाढीका कारण त्यो अहिले खेतमै सुकिरहेको छ’, उनले भने, खंगले केराखेतीबाट गरेको आम्दानीकै भरमा नौ जनाको परिवार पाल्दै आएका छन्। बेच्न तयार भएको समयमा बाढीले केरा सखाप पारेपछि अब अन्य विकल्प सोच्नुपर्ने अवस्था आएको उनको भनाइ छ।
खंगले दशैँ, तिहार तथा छठ पर्वमा गत वर्ष झैँ यस वर्ष पनि ठेलामा लिएर सप्तरीको कञ्चनपुर, रूपनगर हनुमाननगर र भारदह बजारमा बेचेर मनग्य आम्दानी गर्ने योजना बनाएका थिए। ‘बाढीले योजना भताभुङ्ग बनाइदियो’, उनले भने। फलेको केराको बोट खेतमै ढलेपछि पानीमै कुहिएको उनले बताए।
यहीँका शोभानन्द यादवले पनि सात बिघामा केरा लगाएका थिए। उनको पनि सबै केराका बोट बाढीका कारण नष्ट भएका छन्। उनी भन्छन्, ‘सरकारले राहत तथा क्षतिपूर्तिको व्यवस्था नगरे त यहाँका किसान पलायन हुनुपर्छ।’ बैंकबाट ऋण काढेर केराखेतीमा हात हालेकाले ब्याज र लगानी उठाउन समस्या भएको उनको भनाइ छ।
हनुमाननगर कङ्कालिनी-१ कोशीपलारमा लगाएको केराखेती बाढीले सखाप भएको छ। यहाँ १०५ किसानले जग्गा भाडामा लिएर केराखेती गरेका छन्। हनुमाननगर कङ्कालिनी(२ सकरदहीका दिनेशकुमार राउतले मात्रै कोशी नदीको किनारमा १० बिघामा केराखेती गरेका थिए। सबै नष्ट भएपछि उनी अहिले चिन्तामा छन्।
‘दशैँ, तिहार र छठमा केरा बिक्री गरेर पर्याप्त आम्दानी गर्ने सोचमा थिए, दशैँ शुरु हुनु अगाडि नै दशा लाग्यो’, राउतले भने, ‘केराखेतीकै आम्दानीले छोराछोरी पढाउने तथा घरखर्च चलाउने योजना थियो, बाढीले सब चौपट बनायो।’ केराखेतीमा पसेको बाढी सुकेपनि केराका घरी यत्रतत्र छरिएर खेतमै रहेका छन्।
भारदह(१ की आशाकुमारी मण्डलले १५ कट्ठामा केराखेती गरेकी थिइन्। बाढीले त्यो सब नष्ट पारिदिएको छ। उनका सात दिदीबहिनी मिलेर केराखेती गरेकी थिइन्। केराखेती नष्ट भएपछि लगानी डुबेको उनले बताइन्। केराखेतीकै आम्दानीले गुजारा गर्दै आएकाले बाढीले केरा नष्ट गरेपछि परिवार पाल्न समस्या भएको मण्डल बताउँछिन्।
‘खेत ३० हजारका दरले भाडामा लिएर केरा लगायौँ। केरा नष्ट भएपछि भाडा तिर्ने अवस्थासमेत रहेन’, उनले भनिन्। घरछेउमै दशैँमा कङ्कालिनी भगवती मन्दिरमा लाग्ने मेलामा केरा बेचेर आम्दानी गर्ने मण्डलको इच्छा बाढीका कारण पूरा हुन पाएन।
बाढीका कारण भारदह-१ भलुवाका रामदेव मण्डलले ५० कट्ठा जग्गामा लगाउनुभएको केराखेती नष्ट भएको छ। केराखेती सबै कोशीको बाढीले बगाइदिएपछि उनी साहुको ऋण कसरी तिर्ने भन्ने चिन्तामा छन्। भगवतीप्रसाद मण्डलको अवस्था पनि रामदेवको जस्तै भएको छ। ‘१० कट्ठामा लगाएको केराखेती सब सखाप भयो। यो वर्ष दशैँजस्तै तिहार र छठ पर्व पनि राम्रोसँग मनाउन नसकिने भयो, घरखर्च टार्नै मुश्किल भयो’, उनले पीडा सुनाए।
केरा बिक्री गरेर मनग्य आम्दानी गर्दैआएका इनर्देव लोगी वैकल्पिक उपायको खोजीमा छन्। लगाएको केराखेती नष्ट हुँदा घर खर्च चलाउन समस्या भएको भलुवाका रामचन्द्र ठाकुर बताउँछन्। एक बिघा क्षेत्रफलमा केराखेती गर्न एकपटकमा दुई लाखभन्दा बढी खर्च हुने गरेको उनको भनाइ छ।
बाढीले लाखौँको क्षति भएपछि केराखेतीतर्फ यहाँका किसानको आकर्षण घट्ने भएको छ।
