चिसो पेय पदार्थ विश्वभर व्यापक रूपमा खपत हुने उत्पादहरू हुन्। यस्ता पेय पदार्थहरूको प्रमुख आकर्षण तिनको मिठो स्वाद, तुरुन्त उर्जाको अनुभूति, र चिसो पेयको ताजगी हो। यद्यपि, यस्ता पेय पदार्थको अत्यधिक सेवनले दीर्घकालीन रूपमा स्वास्थ्यमा विभिन्न नकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ । यस रिपोर्टमा चिसो पेय पदार्थले स्वास्थ्यमा पार्ने मुख्य असरहरू, तिनका कारण, र रोकथामका उपायहरूलाई विस्तृत रूपमा वर्णन गरिएको छ ।
चिसो पदार्थमा कार्बोनेटेड पेय पदार्थमा धेरै किसिमका रासायनिक तत्वहरू हुन्छन्, जसले यसलाई मिठो, चिसो, र झरझराउने बनाउँछन ।
यी पेय पदार्थमा प्रशस्त मात्रामा प्रशोधित चिनी प्रयोग गरिन्छ । एउटा साधारण बोटलमा करिब ३९ ग्राम चिनी हुन्छ, जुन एक व्यक्तिका लागि आवश्यक दैनिक चिनीको मात्रा भन्दा बढी हो ।
झरझराउने प्रभाव दिन कार्बन डाइअक्साइड ग्यास मिसाइन्छ, जसले पेटमा ग्यास्ट्रिक समस्या निम्त्याउन सक्छ ।
यसले तत्काल उर्जा प्रदान गरेजस्तो अनुभूति गराउँछ, तर धेरै कैफीनले अनिद्रा, मुटुको दर वृद्धि, र मानसिक तनाव बढाउन सक्छ । यो अम्लीय तत्व हाड र दाँतका लागि हानिकारक हुन्छ । यी रसायनहरूले स्वाद र रङ आकर्षक बनाउँछन्, तर तिनले दीर्घकालीन स्वास्थ्य समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ ।
स्वास्थ्यमा पार्ने प्रमुख असरहरू
१. मधुमेह : पेय पदार्थमा अत्यधिक चिनी हुने भएकाले यसको नियमित सेवनले रगतमा ग्लुकोजको स्तर असन्तुलित हुन्छ। यो अवस्थाले मधुमेहजस्तो दीर्घकालीन रोग निम्त्याउन सक्छ ।
२. मोटोपन : एक बोतलमा उच्च क्यालोरी हुन्छ । यदि व्यक्तिले शारीरिक गतिविधिमा कमी गरेमा, यो अतिरिक्त क्यालोरी बोसोका रूपमा शरीरमा जम्मा हुन्छ, जसले मोटोपन निम्त्याउँछ ।
३. हाड तथा दाँतमा समस्या : यस पदार्थमा भएको फस्फोरिक एसिड र चिनीले दाँतको इनेमल नष्ट गर्न सक्छ । साथै, हड्डीमा क्याल्सियमको मात्रा कम गराएर अस्थिसम्बन्धी रोग निम्त्याउन सक्छ ।
४. ग्यास्ट्रिक समस्या : कार्बन डाइअक्साइड ग्यासले पेटमा ग्यास्ट्रिक, एसिडिटी, र अल्सरको सम्भावना बढाउँछ।
५. मुटु रोग : अत्यधिक चिनी र कैफीनको कारण शरीरमा कोलेस्ट्रोलको मात्रा असन्तुलित हुन्छ, जसले उच्च रक्तचाप र मुटु रोगको सम्भावना बढाउँछ ।
६. कलेजोमा असर : यस्ता पेय पदार्थको अत्यधिक सेवनले कलेजोमा बोसोको मात्रा बढाएर फ्याटी लिभर रोग निम्त्याउन सक्छ ।
७. अनिद्रा र मानसिक तनाव : कैफीनले मस्तिष्कको तन्त्रिकालाई उत्तेजित गर्छ, जसले अनिद्रा, मानसिक तनाव, र चिन्ताको अवस्था सिर्जना गर्न सक्छ ।
८. क्यान्सरको जोखिम : आर्टिफिसियल फ्लेभर र रंगहरूमा रहेको केही रसायनले दीर्घकालीन रूपमा क्यान्सरको जोखिम बढाउँछ।
बालबालिका र किशोरहरूमा चिसो पदार्थ अत्यधिक सेवनले निम्न समस्या ल्याउन सक्छ :
सन्तुलित आहारको अभावः चिसो पेय पदार्थले भोक मर्ने र पोषणको कमी गराउँछ । शारीरिक विकासमा बाधाः अत्यधिक चिनीले हड्डी र मांसपेशीको विकासमा असर पुर्याउँछ । एकाग्रतामा कमीः कैफीनले ध्यान र एकाग्रता घटाउन सक्छ । कोकाकोलाको दीर्घकालीन सेवनले मानिसको जीवनशैलीमा नकारात्मक असर पुर्याउँछ ।
शरीरको प्रतिरोध क्षमता घट्छ, थकान र शारीरिक कमजोरी बढ्छ, दीर्घकालीन रोगहरूको सम्भावना बढ्छ ।
रोकथामका उपायहरू
जागरूकता फैलाउनु,ः यस्ता पेय पदार्थको सेवनबाट हुने जोखिमबारे जनचेतना कार्यक्रम सञ्चालन गर्नुपर्छ, स्वास्थ्यकर विकल्प प्रयोग गर्नुः, पानी, ताजा फलफूलको रस, वा हरियो चिया पिउने बानी विकास गर्नु उपयुक्त हुन्छ । सरकारद्वारा चिनीयुक्त पेय पदार्थमा कर वृद्धि गरेर यसको खपत घटाउन सकिन्छ, स्वास्थ्य शिक्षा प्रदान गर्नुः, विद्यालय र कलेजमा स्वास्थ्य शिक्षा प्रदान गरेर स्वस्थ खानपानको महत्व बुझाउन सकिन्छ । लेबल अध्ययन गर्न सिकाउनुः उपभोक्ताले उत्पादनको लेबलमा उल्लेखित सामग्रीबारे जानकारी लिनुपर्छ ।
बजारमा कोकाकोला, पेप्सी, डियुजस्ता अनेकथरी नामका चिसो पेय पदार्थ स्वादिष्ट भए पनि स्वास्थ्यका लागि हानिकारक छन् । यस्ता पदार्थहरूको दीर्घकालीन सेवनले मधुमेह, मोटोपन, हाडसम्बन्धी समस्या, कलेजो क्षति, र मुटुरोगजस्ता गम्भीर स्वास्थ्य समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ । यसलाई पूर्ण रूपमा परित्याग गर्नु वा सीमित मात्रामा सेवन गर्नु नै स्वास्थ्य जोगाउने सबैभन्दा उत्तम उपाय हो । स्वस्थ जीवनशैली अपनाउनका लागि स्वस्थकर पेय पदार्थहरूको प्रयोग र सन्तुलित आहारमा जोड दिनु आवश्यक छ ।
