चिसो मौसममा हावा दूषित हुनुका केही मुख्य कारणहरू छन्, जुन प्रायः भौगोलिक, मौसमी, र मानवीय गतिविधिहरूसँग सम्बन्धित हुन्छन्। यी कारणहरूमा निम्न पर्छन्ः
१. तापक्रमको उल्टो
चिसो मौसममा, रातको समयमा जमिनको सतह चिसो हुन्छ। यसले गर्दा जमिन नजिकको हावा पनि चिसो हुन्छ, तर माथिल्लो हावा अपेक्षाकृत तातो रहन्छ। यस्तो अवस्थालाई “तापक्रमको उल्टो“ भनिन्छ। चिसो हावा तल्लो तहमा फस्छ, र प्रदूषक (धूलो, धुवा, र ग्यासहरू) हावामा फैलिन सक्दैनन्।
यसले गर्दा प्रदूषणको स्तर वृद्धि हुन्छ, विशेष गरी शहरी क्षेत्रमा।
२. मानवीय गतिविधिहरूः
चिसो मौसममा विभिन्न क्रियाकलापहरूले प्रदूषण बढाउँछः दाउराको प्रयोगः ग्रामीण र शहरी क्षेत्रमा चिसो हटाउन दाउरा, कोइला, र अन्य जैविक इन्धन बाल्ने गरिन्छ, जसले धेरै मात्रामा धुवा र कार्बन उत्सर्जन गर्दछ। वाहनको धुवाः चिसोमा इन्धन पूर्णरूपमा नजलेर धुवा बढी निस्कने सम्भावना हुन्छ। औद्योगिक प्रदूषणः चिसो मौसममा कारखानाहरूबाट निस्कने धुवा र ग्यास वातावरणमा अल्मलिन्छ।
३. हावा बग्ने गति कम हुनु
चिसो मौसममा हावा बग्ने गति कम हुन्छ, जसले प्रदूषकहरूलाई वातावरणबाट हटाउन नसक्ने अवस्था सिर्जना गर्दछ।
४. आवरण प्रभाव
चिसोमा बाक्लो हुस्सु लाग्छ। यो प्रदूषक कणहरूसँग मिसिएर “स्मग“ बनाउँछ, जसले हावालाई झन् दूषित बनाउँछ।
५. घना बस्ती र निर्माण कार्यहरूः
चिसो मौसममा निर्माण कार्यबाट उठेको धूलो वातावरणमा रहिरहन्छ। मानिसहरूको न्यानो राख्ने प्रवृत्तिले फोहोर जलाउने घटनाहरू बढ्न सक्छ।
रोकथामका उपायहरूः
नवीकरणीय ऊर्जा प्रयोग गर्ने।
दाउरा वा कोइला जलाउन कम गर्ने।
सार्वजनिक यातायातको प्रयोग बढाउने।
वृक्षारोपण र हरित क्षेत्रहरूको संरक्षण।
चिसो मौसममा प्रदूषणले स्वास्थ्यमा धेरै गम्भीर प्रभाव पार्न सक्छ, विशेष गरी श्वासप्रश्वास सम्बन्धी रोगहरू। त्यसैले प्रदूषण घटाउने सामूहिक प्रयास आवश्यक छ।
