इलाम । इलाम जिल्लाको माइजोगमाई गाउँपालिका–२ तुम्लिङमा पर्यटन सुरक्षासम्बन्धी चुनौती उच्च देखिएको छ। भारतसँग सीमा जोडिएको यस क्षेत्रमा पछिल्लो समय भारतीय पर्यटकहरूको ओइरो लाग्न थालेको छ। समुद्री सतहदेखि २ हजार ९७० मिटर उचाइमा रहेको तुम्लिङ र आसपासका क्षेत्रमा सञ्चालित होमस्टे तथा होटलहरूमा पर्यटन सुरक्षाका विविध चुनौती देखिएका छन् ।
पर्यटन कार्यालय काँकरभिट्टा र माइजोगमाई गाउँपालिकाका सरोकारवाला पक्षहरूले पर्यटन सुरक्षासम्बन्धी चिन्ता व्यक्त गरेका छन् । नेपाल–भारत सीमावर्ती क्षेत्रका होटल तथा होमस्टेहरू अधिकांश विना दर्ता सञ्चालनमा रहेको पाइएको छ । साथै, त्यहाँका व्यवसायीहरू पर्यटन नीति तथा कानुनबारे अनविज्ञ रहेको पाइएको छ, जसले सुरक्षा चुनौती बढाइरहेको छ ।
सीमापारका पर्यटक र कानुनी जटिलता
भारतीय ट्राभल व्यवसायीहरूले नेपालस्थित तुम्लिङ क्षेत्रमा भारतीय तथा अन्य मुलुकका पर्यटकहरू ल्याउने गरेका छन्। भारतीय पर्यटकहरूलाई सहज रूपमा प्रवेश दिने प्रचलन रहे पनि अन्य मुलुकका पर्यटकहरूलाई भिसा विना नेपाल प्रवेश गराउन कानुनी समस्या उत्पन्न हुन सक्छ । नेपालको कानुनअनुसार भारतीयबाहेक अन्य मुलुकका नागरिकहरूले भिसा विना नेपाल प्रवेश गर्न पाउँदैनन्। यदि कुनै घटना घटेमा वा कुनै क्षति भएमा तिनलाई बस्ने व्यवस्था मिलाउने होटल तथा होमस्टे सञ्चालकहरू कानुनी कारबाहीमा पर्न सक्नेछन् ।
पर्यटन सुरक्षाका लागि सचेतना कार्यक्रम
यस समस्यालाई ध्यानमा राख्दै, कोशी प्रदेश पर्यटन वर्ष २०८२ को अवसरमा पर्यटन कार्यालय काँकरभिट्टाले तुम्लिङमा दुई दिवसीय पर्यटन सुरक्षा सम्बन्धी सचेतना कार्यक्रम सम्पन्न गरेको छ ।
पर्यटन कार्यालय काँकरभिट्टाको आयोजना तथा नमस्ते कञ्चनजङ्गा पर्यापर्यटन संस्थाको सहकार्यमा सम्पन्न कार्यक्रममा पर्यटन कार्यालय काँकरभिट्टाका प्रमुख छविलाल खतिवडाको अध्यक्षता तथा माइजोगमाई गाउँपालिका अध्यक्ष कुशबहादुर थेवेको प्रमुख आतिथ्य रहेको थियो । कार्यक्रममा प्रमुख अतिथि थेवेले सबै व्यवसायीहरूलाई पालिकामा अनिवार्य रूपमा दर्ता गराउन आग्रह गरे।
उनले विना दर्ता व्यवसाय सञ्चालन गर्दा पालिकाले राजस्व गुमाउने मात्र नभई भौतिक पूर्वाधार विकासका लागि समेत बजेट अभाव हुने बताए । साथै, कानुनी रूपमा व्यवसायीहरू जोखिममा पर्ने भएकाले सबै व्यवसायलाई सूचीकृत गर्नुपर्ने सुझाव दिए ।
पर्यटन कानुनको व्याख्या र सुझाव
कार्यक्रममा पर्यटन कार्यालयका अधिकृत निरज कट्टेलले व्यवसायीहरूलाई पर्यटन कानुनका विविध पक्षबारे जानकारी गराए । अध्यागमन कार्यालय काँकरभिट्टाका गम्भीर राईले विदेशी पर्यटकहरूको नेपाल प्रवेश सम्बन्धी कानुनी प्रक्रिया व्याख्या गरे । पर्यटन प्रहरी सहायक हवल्दार उमेशजंग अधिकारीले पर्यटन सुरक्षाका उपायहरूबारे जानकारी गराए ।
कार्यक्रमका सहभागी तथा नमस्ते कञ्चनजङ्गा पर्यापर्यटन संस्थाका अध्यक्ष केदारी गुरुङले आफूहरूले सबै व्यवसाय दर्ता गराउने प्रतिबद्धता जनाएकी छन् । उनले भनिन, “हामीले पर्यटन सुरक्षाको विषयमा अहिलेसम्म गम्भीर रूपमा ध्यान दिएका थिएनौँ, तर यो सचेतना कार्यक्रममा सहभागी भएपछि अब कानुनअनुसार नै व्यवसाय सञ्चालन गर्नेछौँ।“
कार्यक्रममा माइजोगमाई गाउँपालिकाकी उपाध्यक्ष प्रविना राई, नाटाका निवर्तमान अध्यक्ष उदय श्रेष्ठ, भारत सिलिगुडीस्थित हरेकृष्ण टुर ट्राभल्स एण्ड ट्रेकिङका सञ्चालक तथा गाइड भुवन जोशी लगायतको उपस्थिति रहेको थियो ।
तुम्लिङ क्षेत्र नेपालको महत्वपूर्ण पर्यटकीय गन्तव्य बन्दै गएको छ । व्यवसाय दर्ता, कानुनी पालना, पर्यटक सुरक्षाका मापदण्ड र प्रशासनिक समन्वय मजबुत बनाउन सके यस क्षेत्रलाई व्यवस्थित र सुरक्षित पर्यटकीय केन्द्रका रूपमा विकास गर्न सकिन्छ । यस तार्फ व्यवसायी, स्थानीय पालिका र सरोकारवाला संस्था तथा निकायको ठोस पहलकदमी आवस्यक रहेको छ ।
