हालसम्म (सन् 2025 मे) एआई (Artificial Intelligence) मा धेरै प्रकारका “दुल्स” (उन्नति चरणहरू, breakthroughs, milestones) हासिल भएका छन्। तर “दुल्स” भन्नाले यदि तपाईं महत्वपूर्ण विकास चरणहरू वा एआई प्रणालीहरूको पुस्ता (generations) को कुरा गर्दै हुनुहुन्छ भने, तलका प्रमुख दुल्सहरूलाई उल्लेख गर्न सकिन्छ:
१. प्रारम्भिक एआई (1950s – 1970s)
-
ट्यूरिङ टेस्टको प्रस्ताव (1950) – एलन ट्यूरिङद्वारा।
-
पहिलो एआई प्रोग्रामहरू: ELIZA (1960s), SHRDLU, आदि।
-
सीमित नियम-आधारित प्रणालीहरू।
२. विशेषज्ञ प्रणाली युग (1980s)
-
AI ले विशेषज्ञहरूको ज्ञानको अनुकरण गर्न थाल्यो (जस्तै MYCIN, XCON)।
-
व्यापारिक क्षेत्रमा प्रयोग विस्तार भयो, तर डेटा अभाव र सीमितता देखियो।
३. मेशिन लर्निङ र डेटा युग (1990s – 2000s)
-
निर्णय रिग्रेसन ट्री, सपोर्ट भेक्टर मेशिन, आदि।
-
1997: IBM को Deep Blue ले ग्यारी कास्पारोभलाई पराजित गर्यो (शतरञ्जमा) – ठूलो दुलो।
४. डीप लर्निङ युग (2010s)
-
2012: AlexNet द्वारा ImageNet प्रतियोगिता जित – गहिरो न्यूरल नेटवर्कको ठूलो सफलता।
-
CNN, RNN, GAN जस्ता नयाँ मोडेलहरू।
-
Google DeepMind को AlphaGo ले 2016 मा ली सेडोललाई हरायो (गो खेलमा)।
५. जेनेरेटिभ एआई युग (2020s)
-
GPT-3 (2020), ChatGPT (2022), GPT-4 (2023) – मानव-जस्तै संवाद क्षमताको विकास।
-
DALL·E, Midjourney, Stable Diffusion – तस्बिर बनाउन सक्ने एआई।
-
एआई कोड लेख्न, संगीत सिर्जना गर्न, भिडियो बनाउने क्षमतामा उछाल।
-
GPT-4.5 वा GPT-5 (2024/2025) जस्ता मोडेलहरूले बहुआयामी क्षमता विस्तार गर्दैछन्।
६. बहु-मोडल एआई र एआई एजेन्ट युग (2024 – हाल)
-
एउटै मोडेलले पाठ, तस्बिर, आवाज, भिडियो बुझ्ने र उत्पादन गर्न सक्ने क्षमता (जस्तै OpenAI Sora)।
-
एआई “एजेन्ट” हरूले वेब ब्राउज गर्न, कोड लेख्न, काम स्वचालन गर्न सक्ने तहमा पुग्दैछन्।
एआईका हालसम्म ५–६ प्रमुख दुल्स वा विकास चरणहरू गनिन सक्छन् — हरेकले नयाँ युगको सुरुवात गरेको छ। नयाँ पुस्ताका मोडेलहरू (जस्तै GPT-5, Gemini 1.5, Claude 3, आदि) अहिले प्रयोगमा छन्। श्रोत: च्याटजिपिटी
