बाल्य अवस्थामै आँखा कमजोर हुनुको वैज्ञानिक कारणलाई बुझ्नका लागि मुख्यतया जीवनशैली, आनुवंशिक प्रभाव, र वातावरणीय कारकहरूको समिश्रणलाई अध्ययन गरिन्छ। यहाँ बालबालिकामा आँखा कमजोर हुने प्रमुख कारणहरू वैज्ञानिक दृष्टिकोणसहित व्याख्या गरिएको छः
१. डिजिटल स्क्रिनको अत्यधिक प्रयोग (डिजिटल आई स्ट्रेन)
आजभोलि बालबालिकाले लामो समयसम्म कम्प्युटर, मोबाइल, ट्याबलेट, र टिभीजस्ता डिजिटल उपकरणहरू प्रयोग गर्ने गरेका छन्। यसको कारण आँखालाई निरन्तर तनाव पर्न जान्छ, जसलाई डिजिटल आई स्ट्रेन भनिन्छ। यसले आँखाको मांसपेशीलाई थकित बनाउँछ र दृष्टि क्षमता घटाउन सक्छ।
वैज्ञानिक प्रमाणः लामो समयसम्म नजिकबाट स्क्रिन हेर्दा आँखा समायोजन (accommodation) प्रक्रियामा समस्या हुन्छ। यसले मायोपिया (दूर दृष्टि दोष) हुने सम्भावना बढाउँछ।
२. अनुवांशिक प्रभाव
आँखा कमजोर हुनुमा आनुवंशिक कारण पनि महत्वपूर्ण हुन्छ। यदि आमाबाबु वा परिवारका अन्य सदस्यहरूमा दृष्टि सम्बन्धी समस्या छ भने, बालबालिकामा पनि यस्तो समस्या देखिन सक्छ।
वैज्ञानिक तथ्यः आँखा सम्बन्धी समस्याहरू, जस्तै मायोपिया, हाइपरोपिया (नजिक दृष्टि दोष), वा एस्टिग्माटिज्म, प्रायः आनुवंशिक गुणसूत्रबाट बालबालिकामा सर्ने गर्दछ।
३. प्रकाश र पढाइको अवस्थाः
कम प्रकाश वा असुविधाजनक अवस्था (जस्तै, धेरै नजिकबाट पढ्ने वा लेटेर पढ्ने) ले आँखा कमजोर बनाउन सक्छ।
वैज्ञानिक अध्ययनहरूः निरन्तर कम प्रकाशमा काम गर्दा आँखा मांसपेशीलाई बारम्बार तनाव हुन्छ, जसले दृष्टि दोष उत्पन्न गर्न सक्छ।
४. पोषण अभाव
भिटामिन ए र अन्य आँखा स्वास्थ्यका लागि आवश्यक पोषक तत्त्वहरूको कमीले पनि दृष्टि कमजोर हुन्छ।
वैज्ञानिक आधारः
भिटामिन ए को कमीले रातमा नदेख्ने समस्या (नाइट ब्लाइन्डनेस) वा अन्य दृष्टि समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ। बाल्यावस्थामा यो पोषणीय समस्या दृष्टि क्षमतामा ठूलो असर पार्छ।
५. शारीरिक गतिविधिको कमी
बाहिर खेल्ने वा खुला हावामा समय बिताउने बालबालिका कम हुँदा उनीहरूमा मायोपियाको जोखिम बढ्ने गरेको छ। वैज्ञानिक कारणः बाहिरी उज्यालोमा समय बिताउँदा आँखा प्राकृतिक प्रकाशमा हुने परिवर्तनअनुसार समायोजन गर्न सक्छ। यसले मायोपियाबाट जोगाउन मद्दत गर्छ।
समस्या समाधानका उपायहरूः
डिजिटल उपकरणको प्रयोग समय सीमित गर्नु। सन्तुलित आहार (भिटामिन ए, सी, र ई, जस्ता पोषक तत्व) अपनाउनु। प्राकृतिक प्रकाशमा नियमित शारीरिक क्रियाकलाप गर्न प्रेरित गर्नु। आँखाको परीक्षण नियमित रूपमा गराउनु। बाल्यावस्थामा आँखाको स्वास्थ्यप्रति ध्यान दिनाले भविष्यमा गम्भीर समस्या हुनबाट बच्न सकिन्छ। वैज्ञानिक रूपमा यी सबै कारणहरूले बालबालिकाको आँखाको स्वास्थ्यमा गहिरो प्रभाव पार्ने प्रमाणित भइसकेको छ।
