काठमाडौं – कोशी करिडोर २२० किलोभोल्ट(केभी) प्रशारण लाइन आयोजनाअन्तर्गत सङ्खुवासभाको धर्मदेवी नगरपालिकामा निर्माण गरिएको वसन्तपुर सबस्टेसन सञ्चालनमा आएको छ। नेपाल विद्युत प्राधिकरणले समुद्र सतहबाट २ हजार ४ सय ५० मिटर उचाइमा निर्माण गरेको २२०/१३२/३३ केभी क्षमताको वसन्तपुर सबस्टेसन आइतबार चार्ज गरी सञ्चालनमा ल्याएको हो। आयोजना अन्तर्गतनै सुनसरीको इनरुवा र सङ्खुवासभाको तुम्लिङ्टार तथा बानेश्वर २२० केभी सबस्टेसन गत वर्षको साउनबाटै सञ्चालित छन्। सबस्टेसनहरु निर्माणका लागि भारतीय कम्पनी एलएण्डटीसँग २०७५को असारमा २ करोड ६१ लाख अमेरिकी डलरमा ठेक्का सम्झौता भयो।
प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङले कोशी प्रदेशका ताप्लेजुङ, तेह्रथुम, सङ्खुवासभा र भोजपुर जिल्लामा निजी क्षेत्रले निर्माण गर्ने र गरिरहेका जलविद्युत आयोजनाहरुबाट उत्पादित विद्युत राष्ट्रिय प्रशारण प्रणालीमा प्रवाह गर्न र वितरणका लागि मेरुदण्डका रुपमा पूर्वाधार तयार भएको बताए।
‘प्रशारणलाइन र सबस्टेसन तयार भयो, तर जलविद्युत आयोजनाहरु निर्माण हुन नसक्दा २२० केभी लाइन कम क्षमतामा चलाउन पर्ने अवस्था छ’, कार्यकारी निर्देशक घिसिङले भने। ‘कोशी प्रदेशका पहाडी जिल्लाहरूमा उत्पादित विद्युत इनरुवा सबस्टेसन मार्फत मोरङ र सुनसरी जिल्ला आपूर्ति गरिने हुँदा त्यस क्षेत्रमा विद्युत आपूर्तिका लागि उत्पादन स्रोत भएको छ जसले गर्दा भोल्टेज सुधार भई विद्युत आपूर्ति भरपर्दो र गुणस्तरीय हुने छ।’
वसन्तपुर सबस्टेसनमा तुम्लिङ्टार र ताप्लेजुङको ढुङ्गेसाँघु सबस्टेसनबाट विद्युत आउने छ। वसन्तपुरबाट सुनसरीको भोक्राहा नरसिंह गाउँपालिका स्थितइनरुवा सबस्टेसनसम्मको २२० केभी डबल सर्किटटावर निर्माण गरी टावरको एकतर्फ मात्रतार तानेर लाइन सञ्चालनमा ल्याइएको छ। वसन्तपुरबाट बानेश्वर हुँदै तुम्लिङ्टारसम्म करिब ३० किलोमिटर २२० केभीडवल सर्किट प्रशारण लाइनको एउटा सर्किट निर्माण सम्पन्न भइसकेको छ। इनरुवा–वसन्तपुर–तुम्लिङटार प्रशारण लाइनको लम्बाइ एक सय पाँच किलोमिटर छ। डबल सर्किटटावर निर्माण गरिएको छ भने हालसिंगल सर्किटतार मात्र तानी लाइन सञ्चालनमा ल्याइएको छ।
नेपाल सरकारको लगानी र भारत सरकारको निर्यात आयात(एक्जिम)बैकको सहुलियतपूर्ण ऋणमा कोशी करिडोर २२० केभी प्रशारण लाइन आयोजना अन्तर्गत तुम्लिङ्टार, वसन्तपुर र बानेश्वरमा सबस्टेसन र प्रशारणलाइनको निर्माण गरिएको हो। तथा तमोर नदी र त्यसका सहायक खोलानालामा निर्माण हुने र भइरहेका जलविद्युत आयोजनाबाट उत्पादित विद्युत कोशी करिडोर २२० केभी प्रशारणलाइन मार्फत इनरुवा सबस्टेसनमा जोडिने छ। कोशी प्रदेशका भोजपुर, सङ्खुवासभा, तेह्रथुम र ताप्लेजुङमा निर्माण हुने जलविद्युत आयोजनाको विद्युत राष्ट्रिय प्रशारण लाइनमा जोड्न कोसी करिडोरको निर्माण गरिएको हो।
कोशी करिडोर अन्तर्गत वसन्तपुर–ढुङ्गेसाँघु ९ताप्लेजुङ० खण्ड प्रशारणलाइन र ढुंगेसाँघुमा १३२ केभी सबस्टेसन निर्माणाधीन छन्। करिब ३४ किलोमिटर डबल सर्किट प्रशारण लाइनमा पर्ने १२८ वटा टावरमध्ये ६ वटाको मात्र निर्माण बाँकी छ। एउटा सर्किटको २६किलोमिटर तार तानिएको प्रशारण लाइन आगामी माघभित्र सम्पन्न गर्ने लक्ष्यका साथ काम भइरहेको छ। वसन्तपुर–ढुंगेसाँघु २२० प्रशारणलाइनको अर्को सर्किट निर्माणका लागि ठेक्का सम्झौता भई काम सुरु भइसकेको छ। नेपाल सरकार र प्राधिकरणको लगानीमा भइरहेको उक्त काम आगामी फागुनभित्र सम्पन्न गर्ने लक्ष्य राखिएको छ।
ढुङ्गेसाँघु सबस्टेसनको निर्माण ९५ प्रतिशत सकिएको छ। उक्त प्रशारण लाइनमा ताप्लेजुङमा निर्माणको अन्तिम चरणमा रहेका ७३र७३ मेगावाटका मध्य तमोर र मध्य मेवाखोलाजलविद्युत आयोजनाहरु जोडिने छन्। अनुमानित लागत ११ करोड २० लाख अमेरिकी डलर रहेको प्रशारणलाइन आयोजना नेपाल सरकारको लगानी र भारत सरकारले एक्जिम बैकले दिएको सहुलितपूर्ण ऋणमा निर्माणभएको हो। एक्जिम बैंकबाट आयोजनाका लागि ९ करोड अमेरिकी डलर सहुलियतपूर्ण ऋण प्रवाह भएको छ।
कोशीकरिडोर प्रशारणलाइन आयोजनामार्फत तुम्लिङटारदेखि बसन्तपुरसम्म करिब एक हजार मेगावाट, ढुङ्गेसाँघुदेखि वसन्तपुरसम्म करिब एक हजार मेगावाट र वसन्तपुरदेखि इनरुवासम्मकरिब दुई हजार मेगावाटविद्युत प्रशारण गर्न सकिन्छ। कोशी करिडोर नेपालको हालसम्मको सबभन्दा लामो दूरीको २२० केभी प्रशारण लाइन हो।
