ॐ नमः शिवाय भगवान शिवमा समर्पित मन्त्र हो । शैव धर्म मान्नेहरुको लागि यो अत्यन्त महत्वपूर्ण मन्त्र हो भने हिन्दू धर्म मान्ने सबैका लागि पनि यो मन्त्रले उत्तिकै महत्व राख्दछ । ॐ नमः शिवायको मन्त्र हजारौँ वर्षदेखि जपिँदै आएको मन्त्र हो । यर्जुवेदको श्री रुद्रम भजनमा ॐ नमः शिवायको मन्त्र उल्लेखित छ । यो मन्त्रको अर्थ “शिवको आराधना गर्दछु” वा “शिवको नमन गर्दछु” हो भन्दै शिवलाई अद्वितिय सत्य मान्ने गरिन्छ ।

ॐ नमः शिवायको बुझाई
ॐ– यस ब्रह्माण्डको उत्पति अघि, यहाँ शुद्ध अस्तित्व वा शुन्यता रहेको थियो । यही शुन्यताबाट कम्पनको सिर्जना भयो, जसलाई ॐ भनिन्छ । बिस्तारै ब्रह्माण्डको सुरुवात हुन पुगेको थियो ।
नमः– यसको शाब्दिक अर्थ नमन गर्नु वा आराधना गर्नु हो ।
शिवाय– शिवायको अर्थ शिव वा आत्म हो ।
सिद्ध शैव धर्म तथा शैव सिद्धान्त शैव धर्मको परम्परा अनुसार, नमः शिवायलाई भगवान शिवको पञ्च बोध तत्व वा पञ्त तत्वको एकता मान्ने गरिन्छ ।
न– भूमि
मः– जल
शि– अग्नि
वा– वायु
य– गगन
जसको अर्थ “ब्रह्माण्डिक जागरण एक हो” भन्ने बुझिन्छ । यी पाँच तत्वले हिन्दू दर्शनअनुसार ब्रह्माण्डको पूर्णता प्रकट गर्दछन् ।यस्तै यही नमः शिवायले हाम्रो शरीरको चक्रको बोध प्रकट गर्दछ भन्नेहरु पनि छन् ।

“न” पहिलो चक्र हो, जसले आधार स्थान बुझाउँछ भने दृढता र भूमित्वको प्रतिकको रुपमा चिनिन्छ । यसले भावनात्मक अस्तित्वसँग महत्व राख्दछ भने प्राप्ति तथा सिर्जनाको अधिकारको बोध गराउँछ । यसको उपस्थिति मेरुदण्डको अन्तिममा यौनांगहरुको बीचमा रहेको हुन्छ । “म” दोस्रो चक्र हो र जल तत्वले प्रतिनिधित्व गर्दछ भने यौनिकतालाई भावुकतामा जोड्दै, महसुस तथा इच्छाको अधिकारको बोध गराउँछ । यो नाभीभन्दा अलिकति तल रहेको हुन्छ । “शि” तेस्रो चक्र हो र यो अग्निको तत्वको रुपमा पनि रहेको हुनाले यसले काम गर्ने वा आफ्नो शक्तिमा केन्द्रित रहने अधिकारको बोध गराउँछ ।
“वा” चौथो चक्र हो र यो मुटुकोबीचमा अवस्थित हुन्छ । वायु तत्वको रुप रहेको र यसले माया गर्ने र माया पाउने अधिकारको बोध गराउँदछ । “य” पाँचौँ चक्रको रुपमा हाम्रो शरीरको गलामा अवस्थित हुन्छ र यसले बोल्न र सुनिन पाउने अधिकारको बोध गराउँदछ । नमः शिवायका पाँच शब्दलाई अरुहरुले अरु नै तरिकाले पनि यसको अर्थबोध गर्ने गरेका छन् ।
न– भगवानको अप्रकट कृपा
मः– संसार
शि– शिव
वा– भगवानको प्रकट कृपा
य– आत्मा

ॐ नमः शिवाय मन्त्रको अभ्यास
ॐ नमः शिवाय मन्त्रका लागि कुनै निश्चित विधि वा समारोह हुँदैन । यो मात्र एउटा मन्त्रोच्चारण र ध्यान हो । यो मन्त्रलाई जहाँ पनि उच्चारण गर्न सकिन्छ । यसको लागि ध्यान, एकाग्रता र शरीर सिधा राख्न मात्र जरुरी हुन्छ । मन्त्रको उच्चारण बारम्बार गर्नाले यसले गहिरो ध्यानमा पु¥याउन मद्दत गर्दछ । यस मन्त्रको सही लाभ प्राप्त गर्नका लागि, यो मन्त्रोच्चारण गर्दा आपूmलाई पूरै समर्पित गर्नुपर्दछ । परम्परागत रुपमा भने रुद्राक्षको दाना गन्दै ॐ नमः शिवाय दिनमा एक सय आठ चोटि मन्त्रोच्चारण गर्ने गरिन्छ ।

ॐ नमः शिवाय मन्त्रोच्चारणको महत्व
ॐ नमः शिवायको मन्त्रोच्चारण गर्दा तपाईँले ब्रह्माण्डमा सकारात्मक ऊर्जा प्रदान गर्नुहुन्छ भने ब्रह्माण्डले तपाईँलाई त्यसको १० गुणा प्रदान गर्छ ।
१. ॐ नमः शिवायले शान्तिको पथतर्पm दोहो¥याउँछ र संसारलाई हेर्ने दृष्टिकोणमा स्पष्टता ल्याउँछ ।
२. ॐ नमः शिवाय मन्त्रले बुद्धि र विवेकको वृद्धि गर्दै जीवन सहज बनाउँछ ।
३. ॐ नमः शिवाय मन्त्रले रिस, राग, अंहकार र तनाव नष्ट गर्दछ र मस्तिष्कलाई स्वस्थ राख्न सहयोग गर्दछ ।
४. ॐ नमः शिवाय मन्त्रले नकारात्मक ऊर्जाबाट मुक्ति प्रदान गर्दै सकारात्मकतर्पm लग्दछ ।
५. ज्योतिषशास्त्रका अनुसार ॐ नमः शिवाय मन्त्रले ग्रहदशाबाट उन्मुक्ति प्रदान गर्दछ ।

६. ॐ नमः शिवाय मन्त्रले आत्म ज्ञान र आत्म सामथ्र्य बुझ्न पनि सहयोग गर्दछ ।  श्रोत : हाम्रो पात्रो