झापा । प्रत्येक वर्ष फेब्रुअरी १४ तारिखका दिन विश्वभर प्रणय दिवस (Valentine’s Day) उत्साहका साथ मनाइन्छ। नेपालमा पनि पछिल्ला वर्षहरूमा युवापुस्तामाझ यो दिवसको लोकप्रियता बढ्दै गएको छ।
प्रणय दिवस प्रेम, आत्मीयता र विश्वासको प्रतीकका रूपमा लिइन्छ। यस दिन विशेषगरी प्रेमी(प्रेमिकाहरूले एकअर्कालाई उपहार, फूल र चकलेट आदानप्रदान गर्दै आफ्नो सम्बन्धलाई थप मजबुत बनाउने गर्छन्।
प्रणय दिवसको सुरुवातको इतिहास रोमन साम्राज्यतर्फ फर्किन्छ। सन् २६९ तिर रोमन सम्राट क्लाउडियस द्वितीयले सैनिक युवाहरूलाई विवाह गर्न प्रतिबन्ध लगाएका थिए। तर, सन्त भ्यालेन्टाइन (Saint Valentine) नामक एक इसाई पादरीले भने अनुशासनको दायराभित्र हुने प्रेम र आकर्षणमा ईश्वर पनि खुसी हुन्छन् भन्ने मान्यता राख्थे । यी दुवैजनाको अलग–अगल विचार ठूलो विवादको विषय बनेको थियो । त्यहाँ प्रेम र विवाहलाई प्रतिबन्ध लगाइएका सम्राटको राजाज्ञा थियो । राजाको उर्दी अस्वीकार गरी भ्यालेन्टाइन पादरीले विवाह गराए । फलस्वरूपः राजाको निषेधाज्ञा तोडेको आरोपमा ई.पू. २७० को फेब्रुअरी १४ मा मृत्युदण्ड दिइएको थियो । प्रेमका लागि प्राण उत्सर्ग गर्ने उनै पादरीको सम्झना नै भ्यालेन्टाइन दिवस मनाउने मुख्य आधार हो । उनले उर्दीलाई अवज्ञा गर्दै प्रेम र विवाहका लागि प्रेरितमात्र गरेनन्, युवायुवतीका जोडीहरू तयार पारी सार्वजनिकस्थलमै सामूहिक विवाह कार्यक्रमसमेत सम्पन्न गरेका थिए । त्यो दिन नै भ्यालेन्टाइन दिवसका रूपमा विख्यात भयो। यही कारण उनलाई जेल हालिएको थियो। फेब्रुअरी १४ तारिखका दिन मृत्युदण्ड दिइएको विश्वास गरिन्छ। उनको बलिदानको सम्झनामा विश्वभर प्रणय दिवस मनाउने चलन बसेको हो।
सांस्कृतिक रुपमा पश्चिमी मुलुकहरूबाट भित्रिएको यो पर्वले नेपालका सहरी क्षेत्रमा राम्रो प्रभाव पारेको छ। विशेषगरी कलेज तथा विश्वविद्यालयका युवायुवतीहरूबीच यो दिवसले छुट्टै रौनक ल्याउने गरेको छ। उपहार पसल, फूल बजार तथा रेस्टुरेन्टहरूमा प्रणय दिवसको प्रभाव स्पष्ट देख्न सकिन्छ।
यस वर्ष पनि प्रणय दिवसका अवसरमा विभिन्न कार्यक्रमहरू आयोजना गरिएका छन्। होटल, रेस्टुरेन्ट तथा क्याफेहरूले जोडीहरूलाई लक्षित गर्दै विशेष अफर र योजनाहरू सार्वजनिक गरेका छन्।
विशेषज्ञहरूका अनुसार प्रेम, आत्मीयता र विश्वासलाई सम्मान गर्दै संयमित रूपमा दिवस मनाउनु उचित मानिन्छ। अत्यधिक खर्च र देखावटी प्रतिस्पर्धा त्यागेर प्रेमभावलाई केन्द्रमा राख्दै यो दिवसको सार्थकता खोज्न उनीहरूले सुझाव दिएका छन्। शिर्षक पनि
